Artikel vertaald door onze partner Anne Adriaens, UGent (BE).
Door op een doordachte manier gewassen te telen op marginale gronden, creëren we een omgeving die bevorderlijk is voor de ontwikkeling van de biodiversiteit en het behoud van het klimaat. Deze zorgvuldig geselecteerde planten stabiliseren immers de vervuiling, verbeteren de bodem- en waterkwaliteit, de koolstofopslag in de bodem, de weerstand tegen corrosie, enz. Bovendien wordt deze biomassa na oogst gevaloriseerd als groene energie of als biogebaseerd product.
Een doordachte biomassaproductie?
We spreken van een doordachte productie als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan:
- Correcte selectie van locaties: rekening houdend met gebieden van biologisch belang, noodzaak van behandeling van bodemdegradatie, enz.
- Keuze van soort (en) volgens de kenmerken van de site.
- Passende plant- en oogstapparatuur.
- Aanpassingen in overleg met de betrokken actoren (openbare diensten en verenigingen die zich bezighouden met milieubescherming): flora met meerdere soorten, installaties die gunstig zijn voor de fauna (bv. Nestkasten)…
Wat doet de Europese Unie?
Het New-C-Land-project is in lijn met het ambitieuze strategische plan van de Europese Unie (EU) om aangetaste terrestrische ecosystemen te herstellen en de biodiversiteit te behouden[1].
Daarom verbindt de EU zich ertoe om tegen 2030:
- 3 miljard bomen te planten;
- op landbouwgrond meer landschapselementen die rijk zijn aan biodiversiteit te realiseren (strategie in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid);
- het planten van bomen in steden te stimuleren (LIFE-programma).
[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX:52020DC0380– eur-lex.europa.eu
Wat is het engagement van New-C-Land?
Binnen de projectscope, draagt het Interreg project New-C-Land reeds bij tot ontwikkeling van de biogebaseerde economie en stimuleert het de duurzame productie van plantaardige biomassa die wordt gebruikt voor energie en materiaal op marginale sites in Frankrijk-Wallonië-Vlaanderen. Op deze manier wordt de marginaliteit van dit type site een economische en landschappelijke kans voor de beheerder waarbij tevens de milieukwaliteit van de site verbetert.
Ontwikkelingen als gevolg van economisch beheer
Naast de productie van biomassa die de lokale economie voorziet van hernieuwbare en duurzame bronnen, geeft New-C-Land ook aanbevelingen voor de ecologische ontwikkeling van de site. Zo kan door de non-food biomassacultuur een toevluchtsoord voor organismen behouden en/of gecreëerd worden doordat de plantengordel een beschermt voor menselijke activiteiten.
3 types gewassen worden in overweging genomen:
- houtige planten: wilgen, elzen, populieren, acacia;
- lignocellulose planten: miscanthus, hennep;
- kruidachtige planten: brassicacea, poacea, fabacea.
Daar kan worden aan toegevoegd dat de onderzoekscentra werken aan uitbreiding van de lijst van plantensoorten, die meest geschikt zijn voor fytomanagement. Naar de toekomst toe zal bovenstaande lijst dus uitgebreid worden, met bijvoorbeeld esdoorn of brandnetel. Ten slotte kunnen vijvers, oevers en zitbomen worden opgenomen in projecten voor het aanplanten van biomassa om een diversiteit aan ecologische habitats te creëren en zo de vestiging van dier- en plantensoorten met ecologisch belang te bevorderen.
De biodiversiteit: de kern van sommige projecten
De demosite van GTI Sodifac in Roubaix is een concreet voorbeeld waarbij een verwaarloosd bedrijventerrein wordt opgewaardeerd door de aanleg van een plantendek dat enerzijds via vergisting voor groene energie zal zorgen en anderzijds een tijdelijk toevluchtsoord vormt voor bestuivende insecten en vogels.
De demosite Hacot-Colombier in Houplines heeft tot doel een verwaarloosd terrein te valoriseren door het telen van hennep. Eenmaal vermalen, wordt de hennep gebruikt als mulch voor de tuinbouwbedden van de stad en maakt het de reconstructie van gedegradeerde grond mogelijk. Hennep is als gewas niet veeleisend (bodem en klimaat). Het kan zich ontwikkelen op de meeste landbouwgronden in onze regio’s, vereist weinig bemesting en geen gewasbeschermingsmiddelen. Nog een voordeel: het vormt een gastvrije omgeving, gunstig voor de biodiversiteit, de bodemstructuur en draagt bij tot de opslag van atmosferische koolstof.
Voor meer info, zie : Cultures de printemps: allez-vous implanter du chanvre? – ValBioMag, 08.06.2020
Ander demosites worden momenteel bestudeerd, in het bijzonder om de zones waar geen gewasbeschermingsmiddelen mogen worden toegepast te valoriseren en om oevers en bermen te versterken.
Voor meer info, zie: Les initiatives scientifiques pour soutenir la valorisation de l’herbe des bords de route – ValBioMag, 08.06.2020
Hennep biedt vele voordelen, vooral op ecologisch vlak:
- Voor de teelt van hennep zijn geen fytosanitaire producten, d.w.z. bestrijdingsmiddelen, nodig. Het heeft namelijk geen last van ziekten of plagen.
- Hennep heeft een wortelstelsel waardoor het de bodem kan structureren en optimaal gebruik kan maken van de voedingsstoffen uit de bodem. Hennep heeft dus niet alleen geen bestrijdingsmiddelen nodig, maar ook weinig meststoffen.
- 1 hectare hennep absorbeert evenveel CO2 als 1 hectare bos, d.w.z. 15 ton;
- Hennep is goed bestand tegen droogte dankzij zijn diepe wortelsysteem (tot 3,5 m) en heeft dus geen irrigatie nodig (in tegenstelling tot katoen, een gewas dat veel water verbruikt).
- Dankzij zijn hoogte en dichtheid is de hennepteelt een reservoir van biodiversiteit, dat plaats biedt aan een veelheid van nuttige soorten, meer bepaald aan roofdieren van ongedierte.
- Het gebruik van hennep in een rotatie doorbreekt de ziekte- en onkruidcycli voor daarop volgende gewassen.
Demosite GTI Sodifac te Roubaix, eigendom van l’Etablissement Public Foncier (EPF)
- 2 hectares braakland tijdelijk beschikbaar (2 jaar).
- Valorisatie en praktijkervaring opbouwen door de teelt van een gewas met een groot methanogeen potentieel en een bloemenweidemix.
Demosite Hacot-Colombier à Houplines, eigendom van l’Etablissement Public Foncier (EPF).
- 2 hectares braakland tijdelijk beschikbaar (2 jaar).
- Proefvelden met een eenjarige hennepteelt.
- Valorisatie als mulch voor de tuinbouwbedden van de stad en al bodemverbeterend middel.
In Wallonië, wil het project op de marginale site van Martinet (gelegen te Monceau-sur-Sambre) volgende doelstellingen verenigen :
- Het gebruik van bestaande biomassa, van natuur uit aanwezig (onderhoud : afsnijden, snoeien);
- beheer van alle bosgebieden (het idee is om te werken met onderhoudsproducten die het biomassakapitaal van het gebied vergroten);
- het aanplanten van een ruimte met miscanthus en hakhout met een korte omlooptijd, evenals de monitoring ervan gelet op de specifieke agronomische omstandigheden (hier een voormalige mijnbouwoperatie);
- perfecte integratie in het landschap, door de aanwezige soorten te valoriseren en het inplanten van een haag rond de ontwikkelde percelen.
Voor meer info, zie : [Charleroi] Le projet de plantation se dessine sur le Martinet : découverte du lauréat de l’appel à idées – ValBiom, 22.06.2020
Tot slot wil het New-C-Land-team de bibliografisch en wetenschappelijk evoluties opvolgen om zo baanbrekende ontwikkelingen op het gebied van biodiversiteit te bevorderen (plantensoorten, oppervlakte, ecologische mesh, monitoring van macrofauna en flora, enz.). In de loop van 2021, zult u deze informatie kunnen raadplegen: hakhout met een korte omlooptijd, miscanthus en hennep.
